نیازهای شهرک های مسکونی

مقدمه

افزایش جمعیت، موجب فرصت مناسبی برای انبوه‌سازان در صنعت ساختمان‌سازی شد. که اغلب نیازهای اساسی مردم، در خانه‌های ساخته شده توسط آن‌ها، موردتوجه قرار نمی‌گیرد. از مهم‌ترین این نیازها می‌توان به نیاز تعاملات اجتماعی اشاره کرد. همان‌طور که می‌دانیم انسان موجودی اجتماعی است؛ آسایش روانی افراد در تعامل و همزیستی با دیگران صورت می‌گیرد. به همین دلیل توجه به نیازهای شهرک های مسکونی در کشور امری بسیار مهم و اساسی است که در روند زندگی امروزی تاثیر بسزایی دارد.

ما در این مقاله، به بررسی جامع و کامل نیازها در شهرک های مسکونی می‌پردازیم و برای رفع نکات منفی طراحی معماری شهرک‌ها، راهکار و پیشنهاد ارائه می‌کنیم. امیدوارم که خواندن این مطالب برای شما مفید واقع گردد و بر اطلاعات شما افزوده شود.

فهرست عناوین :

• مقدمه

• طرح مسئله

• مفهوم و تعریف شهرک‌های مسکونی

• اهمیت شهرک‌های مسکونی

• عوامل تأثیر گذار در ساخت شهرک‌های مسکونی

• بررسی نیازهای شهرک‌های مسکونی

• ویژگی‌های طراحی معماری در شهرک مسکونی

• استانداردهای طراحی شهرک مسکونی

• اصول مهم در طراحی شهرک مسکونی

• پیشنهادهای ما برای تأمین نیازهای شهرک‌ های مسکونی

• جمع بندی

طرح مسئله

نیاز مسکن یکی از اساسی‌ترین نیازهای زندگی انسان است. بی‌توجهی به این نیاز، موجب کاهش کیفیت زندگی در کشور می‌شود. برطرف‌کردن نیاز مسکن در جامعه امروز یکی از مهم‌ترین مسائل روز جامعه است که در زندگی تمام مردم تأثیر بسزایی می‌گذارد. یکی از بهترین راهکارها به منظور رفع این نیاز اساسی جامعه طراحی شهرک های مسکونی مطابق با استانداردها و ضوابط بین‌المللی در شهرها است. ازاین‌رو ما در این مقاله به بررسی نیازهای شهرک های مسکونی می‌پردازیم. تا این امر موجب افزایش کیفیت حیات در شهرک های مسکونی گردد.

مفهوم و تعریف شهرک های مسکونی

شهرک مسکونی، علاوه بر فضای فیزیکی، کل محیط شهرک مسکونی را نیز در برمی‌گیرد که شامل خدمات ضروری مورد نیاز برای زندگی سالم خانواده و افراد است. در حقیقت مفهوم شهرک مسکونی، تعریف عام یک واحد مسکونی نیست بلکه کل شهرک مسکونی را شامل می‌شود. به عبارت دیگر شهرک های مسکونی چیزی بیش از یک سرپناه فیزیکی برای انسان‌ها هستند و تأثیر بسزایی در رشد و پیشرفت اجتماع دارند. البته درصورتی ‌که طبق ضوابط و استانداردهای بین‌المللی طراحی و ساخته شوند.

همان‌طور که گفتیم، شهرک مسکونی فقط به معنی وجود یک سرپناه و سقف بالای سر هر شخص نیست، بلکه به معنی یک سرپناه مناسب  همراه با آسایش و فضای طراحی شده برای خانواده، دسترسی فیزیکی درست، امنیت و وجود کلیه امکانات رفاهی مورد نیاز خانواده و افراد است. امکانات رفاهی شامل: سیستم شهرسازی درست، طراحی و ساخت مناسب در شهرک‌ها و… می‌شود. تمام نیازهای شهرک های مسکونی از جمله موارد ذکر شده در بالا باید تأمین گردد تا موجب پیشرفت در جوامع شود.

اهمیت شهرک های مسکونی

نیازهای اساسی انسان به سه دسته عمده: نیازهای زیستی، نیازهای اقتصادی و نیاز اجتماعی تقسیم می‌شود. وجود مسکن مناسب در برآورده کردن هرکدام از نیازهای ذکر شده نقشی اساسی دارد که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم.

از لحاظ تأمین سرپناه

در قانون اساسی کشور آمده که دسترسی به مکان و فضای مناسب برای زندگی حق هر خانواده ایرانی است، همان‌طور که گفتیم سرپناهی مناسب است که بتواند از انسان در برابر شرایط جوی نگه‌داری و همچنین به ساکنانش آرامش و شادابی عرضه کند.

از لحاظ اقتصادی

در گذشته مسکن و خانه یک دارایی شخصی و غیر تولیدی تلقی می‌شد. اما امروزه خرید مسکن نوعی سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید. وجود مسکن مناسب در ثبات اقتصادی و حیات سالم خانواده نقش اساسی دارد، زیرا فقر از مهم‌ترین عوامل بی ثباتی اجتماعی در جامعه است.

از لحاظ اجتماعی

کاربرد اصلی مسکن علاوه بر نقش سرپناه، فراهم کردن شرایط مطلوب برای خانواده است که یکی از پیامدهای مثبت آن ثبات و همبستگی در خانواده است. خانه مهم‌ترین و نزدیک‌ترین فضای مرتبط با زندگی انسان در جامعه است و افراد نخستین تجربه‌های خود در رابطه با دیگران را در آن می‌آموزند. در حقیقت خانه، پیش‌زمینه‌ای بسیار خوب برای ورود به اجتماع بزرگ‌تر یعنی جامعه است.

از لحاظ روانی

وجود مسکن و خانه مناسب می‌تواند بر آرامش و اعصاب افراد تأثیر مستقیم و بسزایی داشته باشد. فقدان وجود آن نیز می‌تواند عامل مؤثر در پیدایش افسردگی و اختلالات رفتاری، شخصیتی و کاهش مقاومت در برابر مشکلات در افراد شود.

از لحاظ پیشرفت‌های ارتباطی

گسترش و پیشرفت فناوری در اغلب موارد موجب کاهش حضور فیزیکی افراد در شهر و حضور بیشتر آن‌ها در خانه می‌شود. در حقیقت این امکان وجود دارد که افراد بیشترین ساعات شبانه روز را بر خلاف گذشته در خانه سپری کنند در نتیجه مسکن رکن بسیار مهمی در زندگی انسان‌ها است و باید به آن توجه شود.

عوامل تأثیرگذار در ساخت شهرک های مسکونی

مسلم است که برای پاسخ به نیاز روز افزون مسکن در جامعه نه تنها به زمین برای ساخت بلکه به سرمایه بیشتر، مصالح ساختمانی و نیروی انسانی زیاد نیاز است. همچنین نکته مهم دیگر داشتن یک برنامه ریزی درست و مناسب برای سازماندهی ساخت مسکن و سایر بخش‌های مرتبط با آن مانند: تأسیسات زیر بنایی، تسهیلات عمومی، خدمات اجتماعی و … بسیار ضرورت دارد تا تمام ارگان‌ها با یکدیگر هماهنگ باشند.

موضوع تعریف مسکن امری گسترده و پیچیده است، ابعاد مختلفی دارد و نمی‌توان از آن تعریف خاصی ارائه کرد. همان‌طور که در مطالب عنوان شد مسکن یک مکان فیزیکی است که نیاز اولیه و اساسی خانواده به حساب می‌آید که در آن برخی از نیازهای اولیه خانواده‌ها مانند خوراک، استراحت و امنیت تأمین می‌شود.

بررسی نیازهای شهرک‌های مسکونی

در ادامه بحث نیازهای شهرک‌های مسکونی، باید بگوییم که مسکن به عنوان محیطی امن و محلی برای آسایش و استراحت افراد ملزم به تأمین برخی از نیازهای اساسی است. در ادامه به بررسی این نیازها در شهرک های مسکونی می‌پردازیم و با آن آشنا می‌شویم.

نیازهای شهرک های مسکونی در رابطه با دسترسی‌ها

• طراحی مجزا برای دسترسی پیاده و سواره در سایت اهمیت فراوان دارد.

• حفاظت از رانندگان در زمان پیاده شدن از خودرو نیز مهم است.

• طراحی مسیر مجزا برای کودکان و حیوانات خانگی از وسایل نقلیه از نکات قابل توجه است.

• دسترسی آسان از محل پارک خودرو تا خانه نیز مهم است.

• تعبیه محل کافی برای پارک خودرو صاحب‌خانه‌ها و مهمانان آن نیز حائز اهمیت است.

نیازهای شهرک های مسکونی در رابطه با حریم خصوصی و امنیت

• ایجاد مرز معین بین عرصه خصوصی، نیمه خصوصی و عمومی در طراحی‌ها از نکات مهم است.

• طراحی فضایی برای انتظار و توقف مهمانان در زمان ورود به خانه مورد توجه است.

• ورودی خانه باید به‌گونه‌ای طراحی گردد که از بیرون به داخل خانه دید نداشته باشد.(رعایت اصل محرمیت)

نیازهای شهرک های مسکونی: امکان طراحی فضاهایی برای مردم

در ادامه بحث بررسی نیازهای شهرک های مسکونی به یکی از مهم‌ترین عوامل آن یعنی طراحی فضاهایی برای مردم می‌پردازیم. درست است که هدف جامعه پرورش پتانسیل‌های شهری و توسعه و پیشرفت اقتصادی است، اما عامل اصلی و مهم در تمام این موارد مردم هستند. همچنین از نکات مهم دیگر در طراحی شهرک های مسکونی و برطرف‌کردن نیاز افراد ساکن در آن، طراحی فضایی برای پیاده‌روی و عابرین پیاده است.

برای این امر باید به نکات زیر توجه کنید و از آن‌ها در طراحی خود بهره ببرید.

• طراحی خیابان‌های باریک و در عوض پیاده‌روهای وسیع طراحی کنید.

• طراحی پیاده‌رو‌های سرپوشیده بسیار خوب است.

• در نظر داشتن مقیاس انسانی و رعایت ارتفاع مناسب برای ساختمان‌ها مهم است.

• عدم وجود فضاهای مرده و نماهای نامناسب که حرکت عابران را مختل می‌کند.

• امکان دسترسی مناسب به محدوده‌های مجاور مورد توجه است.

• طراحی دسترسی‌های متنوع برای سایت حائز اهمیت است.

• طراحی سیرکلاسیون حرکتی ساده، منطقی و قابل ‌درک برای همه از نکات مهم هستند.

• طراحی خدمات رفاهی در شهرک های مسکونی مانند: رستوران‌ها و کافه‌ها در فضای آزاد مهم و کاربردی هستند.

• طراحی مبلمان مناسب برای تمامی سنین از نکات مهم در طراحی شهرک‌های مسکونی است.

ویژگی‌های طراحی معماری مناسب در شهرک مسکونی

در این بخش به بررسی دو مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های معماری که باید در طراحی یک شهرک مسکونی رعایت شود، می‌پردازیم.

ایجاد فضایی امن در شهرک های مسکونی

شرایط معماری یک مسکن مناسب باید به‌گونه‌ای باشد که امنیت را برای ساکنین فراهم آورد. این درجات امنیت شامل: امنیت در برابر سوانح طبیعی و غیر طبیعی، امنیت در مقابل تأثیرات ناشی از فعالیت‌های انسانی و سایر جنبه‌های آن به حساب می‌آید. به منظور تأمین امنیت، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود: مکان‌یابی درست مسکن نسبت به سایر خدمات شهری، انتخاب و خرید مصالح مناسب که لزوماً گران قیمت نیستند، طراحی و ساخت مناسب، پیش‌بینی‌های لازم جهت کاهش خسارت در زمان وقوع حادثه ای از قبیل: آتش سوزی در ساختمان و مکان‌یابی مناسب مسکن در ارتباط با انواع آلودگی‌ها است.

امنیت سایت شهرک مسکونی

یکی از مهم‌ترین نکات و نیازهای شهرک های مسکونی، تأمین امنیت آن برای ساکنین است. بهتر است برای این امر طراحی شهرک‌ها به صورت فضاهای خصوصی، نیمه خصوصی و عمومی صورت گردد، در این صورت، مشخص می‌شود که چه کسی مجاز است در کدام فضاها باشد. همین امر موجب می‌شود تا افراد مشکوک مشخص شوند و مأموران امنیتی شهرک کنترل بهتری خواهند داشت.

استاندارد طراحی شهرک های مسکونی

یک شهرک مسکونی موفق باید محل معاشرت و تعاملات اجتماعی، افراد با یکدیگر را فراهم آورد. یکی از راهکارهای ایجاد آن توجه به نیازهای شهرک های مسکونی و ساکنان است. طراحی فضاهایی مانند کتابخانه و مسجد در کنار فعالیت‌های مدرن و مؤثر امروزی موجب رفع بخشی از نیاز شهرک های مسکونی می‌گردد.

به‌عنوان ‌مثال در دنیای مدرن امروز کتابخانه‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که دارای امکانات چندمنظوره از قبیل باشگاه، سالن اجتماعات و… هستند، این به معنی آن است که هرکدام از اجزا می‌توانند دارای فعالیت‌های چند منظوره برای رفع نیازهای شهرک های مسکونی باشند. در ادامه به بررسی نکات مهم و تأثیرگذار در این امر می‌پردازیم.

• ویژگی‌های مهم هر جامعه مانند تاریخ و ارزش‌های موجود در آن را مشخص کنید.

• ایجاد ورودی‌های متنوع و باکیفیت برای ساکنان شهرک بسیار مهم است.

• انتخاب یک سایت مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.

• استفاده از مجسمه‌های هنری و جذاب که قابل تغییر باشند.

• برگزاری مراسم‌های مختلف اجتماعی و مذهبی در شهرک های مسکونی مهم است.

• تلاش برای ایجاد تعادل بین اصول زیبایی شناختی و عملکردی در شهرک مسکونی تأثیرگذار است.

اصول مهم در طراحی شهرک مسکونی

سه معیار اصلی و مهم که در طراحی شهرک های مسکونی باید مورد توجه قرار گیرد به شرح زیر است.

• موقعیت زمین و سایت مد نظر برای ساخت شهرک بسیار اهمیت دارد.

• نحوه طراحی ساختمان‌ها از دیگر اصول مهم در شهرک‌ها هستند.

• طراحی سیرکلاسیون حرکتی ساده و مناسب در سایت و ارتباط فضاها با یکدیگر نیز مهم است.

طراحی هسته یا مرکز شهرک‌های مسکونی بسیار حائز اهمیت است و باید توجه بسیاری به آن شود. یکی از نیازهای شهرک های مسکونی، طراحی مرکز و هسته قوی برای آن است که بازدهی بهتری نسبت به فضای سبز دارد. درک بهتر ارتباط بین عناصر اصلی زمین و ساختمان‌ها، طراحی و ساخت پروژه را به سمت استانداردها می‌برد.

پیشنهاد ما برای تأمین نیازهای شهرک های مسکونی

• توجه به محیط کالبدی مسکن برای رفع نیازهای مادی.

• استفاده از مصالح بادوام و بومی در ساخت شهرک‌ها.

• به‌کارگیری تکنولوژی جدید و مدرن در ساخت شهرک های مسکونی.

• طراحی امکانات رفاهی در داخل شهرک‌ها.

• طراحی تیپ پلان‌های متفاوت و متنوع در شهرک.

• آشنایی با روش‌های زندگی مدرن و طراحی خاص و متفاوت در فضاها.

• طراحی فضاهایی برای افزایش تعاملات اجتماعی ما بین افراد و محل بازی کودکان در ساختمان.

• در نظر داشتن امنیت حین طراحی فضاها.

• نشان دادن تعامل پایدار با محیط در طراحی شهرک.

• ایجاد گره‌های متفاوت با کاربری‌های گوناگون در سایت شهرک های مسکونی.

جمع بندی

کمبود مسکن یکی از مسائل و مشکلات مهم در کشورهای در حال توسعه است. نبود منابع کافی، ضعف مدیریت اقتصادی مدیران، نداشتن برنامه ریزی مناسب برای مسکن و دیگر مشکلاتی که در زیرساخت‌های اقتصادی این کشورها وجود دارد از یک طرف و از طرف دیگر افزایش روز افزون جمعیت شهر نشین موجب عدم توانایی این کشورها در تأمین سرپناه و مسکن برای مردم گردیده است.

همان‌طور که در مطالب عنوان کردیم طراحی شهرک های مسکونی باید با توجه به ساکنان و افراد آن منطقه صورت گیرد. مردم با رفتار و آرمان‌های متفاوت، محیط‌ و شرایط متنوعی برای زندگی می‌خواهند. در طراحی این شهرک‌ها مهم‌ترین عامل توجه به نیازهای ساکنان آن است تا میزان رضایت مردم را افزایش دهد. ما در این مقاله به بررسی جامع و کامل نیازهای شهرک های مسکونی پرداختیم، نیازهایی که نقش مهم و اساسی در زندگی اغلب مردم جامعه دارد.